gan Lloyd Watkins
Cyhoeddwyd: 28 Mar 2023
Rhagarweiniad
Ystyriodd ein hymchwiliad effeithiolrwydd y dulliau presennol o herio penderfyniadau awdurdodau lleol ynghylch hawliau unigolion i ofal cymdeithasol i oedolion. Roedd hyn yn cynnwys, ond nid yn gyfyngedig i, gwynion i awdurdodau lleol, Ombwdsmyn, ac adolygiadau barnwrol. Mae’n bwysig sicrhau bod gan bobl sy’n defnyddio gofal cymdeithasol ddewis a rheolaeth dros eu penderfyniadau gofal.
Canfyddiadau Allweddol
Canfu ein hymchwiliad fod y system i herio penderfyniadau am ofal cymdeithasol yn araf, yn ddryslyd ac yn heriol. Yn aml nid yw pobl yn cael y wybodaeth na’r cymorth cywir i herio penderfyniadau’n effeithiol. Maent yn ofni, os byddant yn herio penderfyniadau, y byddant yn wynebu canlyniadau negyddol ac yn colli mynediad at ofal. Mae pobl yn cael eu hatal rhag ceisio cymorth ac maent yn teimlo eu bod yn cael eu hanwybyddu a'u dadrymuso. Mae rhai mewn argyfwng ac yn ysu am gymorth. O ganlyniad, mae'r system yn methu'r rhai sydd ei angen. Mae'n bwysig felly bod digon o graffu i wneud yn siŵr bod penderfyniadau gofal yn gywir y tro cyntaf. Canfuom fod Cyngor Bwrdeistref Sirol Torfaen wedi sefydlu arfer da yn gynnar yn eu prosesau.
Astudiaeth Achos Torfaen
Canfu ein hymchwiliad arfer arloesol yn Nhorfaen. Cafodd Tîm Arwain y Gwasanaethau Oedolion ei ysbrydoli i newid y ffordd y mae’n gweithio gan Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014.
Buddsoddodd Torfaen mewn hyfforddiant ar gyfer Timau Gwasanaethau Oedolion yn 2015 a 2016. Roedd hyn yn cefnogi dylunio a gweithredu system newydd i gyflawni eu rhwymedigaethau o dan y ddeddfwriaeth newydd. Fe wnaethant newid o ddefnyddio system yn seiliedig ar ddiffygion neu anabledd i un a oedd yn canolbwyntio ar gryfderau pobl a’r canlyniadau dymunol. Roedd hyn yn canolbwyntio ar yr hyn sy'n bwysig i bobl. I gefnogi hyn, fe symudon nhw eu gweithwyr gofal cymdeithasol proffesiynol allan o swyddfa ganolog y cyngor ac i mewn i ‘dimau ardaloedd bach’, gan weithio ar draws y sir. Roedd y timau hyn yn fwy hygyrch i bobl. Fe wnaethant ddatblygu gwell dealltwriaeth o'r cymorth a'r asedau sydd ar gael yn lleol i gynnal lles.
Meddwl Arloesol: Canlyniadau Parhaus
Canfu ein hymchwiliad ei bod yn bwysig ceisio cael y penderfyniad cywir ar gyfer gofal pobl y tro cyntaf. Cyflawnodd Torfaen hyn drwy roi eu dull ‘fishbowls’ arloesol ar waith.
Mae Fishbowls yn dod â chymysgedd o weithwyr cymdeithasol, gweithwyr gofal cymunedol, therapyddion galwedigaethol ac eraill at ei gilydd. Mae'r gweithwyr proffesiynol hyn yn trafod asesiadau ac argymhellion hyd at deirgwaith yr wythnos. Mae Fishbowls yn seiliedig ar sgyrsiau cydweithredol. Maent yn canolbwyntio ar gynnal rhwydweithiau cymorth presennol y person, ac ar yr hyn sy’n bwysig iddo. Mae’r broses hon yn edrych ar gryfderau ac asedau person a’r risgiau o beidio â chyflawni’r canlyniadau dymunol. Mae’n rhoi arbenigedd y cyngor ar y blaen, gan greu haen ychwanegol o her o fewn man diogel.
Meddylfryd Fishbowls
Pwrpas trafodaethau ‘fishbowl’ yw:
- helpu ymarferwyr i gadw at egwyddorion
- helpu ymarferwyr i herio a phrofi eu rhagdybiaethau
- helpu ymarferwyr i nodi problemau/rhwystrau i'w datrys
- cefnogi ei gilydd.
Yn unol ag arfer rhai awdurdodau lleol, mae Torfaen wedi penodi uwch weithwyr cymdeithasol fel ‘cydlynwyr ymarfer’. Maent yn helpu i ddatblygu medrau ymhlith cydweithwyr llai profiadol. Gall cydlynwyr ymarfer ddarparu dull systemig o nodi materion ac asesu unrhyw angen am hyfforddiant newydd neu newidiadau ymarfer. Mae hyn yn golygu bod dulliau effeithiol ar waith i ddysgu o heriau a chwynion. Mae rheoleiddwyr y gweithlu a chyrff proffesiynol o blaid rolau cydlynwyr ymarfer oherwydd eu bod yn cynnig cyfleoedd i weithwyr gofal cymdeithasol gamu ymlaen yn eu gyrfa.
Mae dulliau arloesol Torfaen wedi arwain at lai o apeliadau neu gwynion ffurfiol. Mae hyn oherwydd y bu nifer o sgyrsiau cydweithredol i ddeall beth sy'n bwysig i bobl. Pan fydd rhywun yn anhapus â'u canlyniad, mae'r timau'n croesawu her fel cyfle i adolygu a dysgu.
Mae dull gweithredu Torfaen wedi arwain at leihad parhaus yn y defnydd o ofal preswyl. Mae eu ffocws ar yr egwyddor ‘Cartref yn Gyntaf’ yn golygu bod pobl yn fwy tebygol o gael canlyniadau da drwy dderbyn gofal gartref.
Argymhellion
Mae gwaith Torfaen i sicrhau bod penderfyniadau’n iawn y tro cyntaf, a bod awdurdodau’n dysgu o gwynion a heriau, yn mynd i’r afael â rhai o ganfyddiadau allweddol ein hymchwiliad.
Mae ein hymchwiliad yn gwneud nifer o argymhellion ymarferol i awdurdodau lleol, llywodraethau cenedlaethol, ombwds a rheoleiddwyr. Mae’n bwysig sicrhau bod lleisiau pobl yn llywio’r gofal a gânt.
Yng Nghymru, mae llawer o gyfleoedd i’r newidiadau rydym yn eu hargymell gael eu hymgorffori mewn ymarfer gofal cymdeithasol. Mae hyn yn cynnwys lansio Llais, Corff newydd Llais y Dinesydd ar gyfer Iechyd a Gofal Cymdeithasol yng Nghymru. Bydd y sefydliad newydd yn cynrychioli safbwyntiau a barn pobl sy'n defnyddio gofal cymdeithasol. Bydd hefyd yn cyflwyno sylwadau i awdurdodau lleol. Bydd hyn yn sicrhau bod profiadau pobl yn llywio diwylliant o welliant parhaus.