Mae’r Cyfamod Rhyngwladol ar Hawliau Economaidd, Cymdeithasol a Diwylliannol (ICESCR) yn un o gytuniadau hawliau dynol pwysicaf y Cenhedloedd Unedig (CU). Mae’n un o’r ddau gytuniad sy’n rhoi grym cyfreithiol i’r Datganiad Cyffredinol o Hawliau Dynol (yr un arall yw’r Cyfamod Rhyngwladol ar Hawliau Sifil a Gwleidyddol, (ICCPR). Fe wnaeth y DU gadarnhau ICESCR ym 1976.
Mae hawliau ICESCR yn allweddol i alluogi pobl i fyw ag urddas. Mae’r cytuniad yn cwmpasu meysydd pwysig o bolisi cyhoeddus, megis y hawliau i:
- waith
- amodau teg a chyfiawn yn y gwaith
- nawdd cymdeithasol
- bwyd digonol
- dillad a thai
- iechyd, ac
- addysg.
Gellir gweld testun llawn ICESCR yma.
Gwaith ICESCR gan y Comisiwn
Rydym wedi cynhyrchu’r adroddiadau ac ymchwil ddilynol fel rhan o’n gweithgarwch monitro cytuniad ICESCR.
- Cyflwyniad sydd wedi’i diweddaru i Bwyllgor y CU ar Hawliau Economaidd, Cymdeithasol a Diwylliannol - Cymraeg PDF (Ebrill 2016).
- Datganiad Llafar yng gweithgor cyn-sesiynol Pwyllgor ar Hawliau Economaidd, Cymdeithasol a Diwylliannol y CU (Hydref 2015).
- Cyflwyniad i Bwyllgor ar Hawliau Economaidd, Cymdeithasol a Diwylliannol y CU ar hawliau economaidd-gymdeithasol yn y DU (Awst 2015).
Rydym wedi cynhyrchu’r gwaith dilynol mewn cysylltiad â’r cytuniad hwn.
- Rydym wedi ysgrifennu at yr Ysgrifennydd Gwladol dros Gwaith a Phensiynau, Damian Green AS, gyda’n hargymhellion ar gyfer y polisi ‘Gwella bywydau: helpu teuluoedd heb waith’.
- Rydym wedi ysgrifennu at yr Ysgrifennydd Cyfiawnder, Yr Anrhydeddus Liz Truss AS, gan annog y llywodraeth i roi’r sylwadau i gloi diweddaraf ar waith (Rhagfyr 2016).
- Llythyr oddi wrth Syr Oliver Heald QC AS, Gweinidog dros Lysoedd a Chyfiawnder, mewn ymateb i’n llythyr (Ionawr 2017).
- Adroddiad Adolygiad Cyfnodol Cyffredinol Canol Tymor – yn cwmpasu amodau gwaith gweithwyr mudol, y bwlch cyflog rhwng y rhywiau, diwygio lles a mynd i’r afael ag anghydraddoldeb (Awst 2014).
- Adroddiad Ymchwil 94: Asesiad Effaith Gronnol – yn mesur effaith Adolygiad o Wariant 2010 ar bobl â nodweddion gwarchodedig (y grwpiau a warchodir o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010) (Haf 2014).
- Ymchwiliad i degwch, urddas a pharch mewn gweithleoedd BBaCh (Hydref 2015).
Y camau nesaf
- Yn dilyn sylwadau i gloi mis Gorffennaf 2016, mae’r Comisiwn yn rhoi rhaglen gwaith ar waith i sicrhau bod llywodraeth y DU a’r llywodraethau datganoledig yn cymryd camau pendant i wneud y newidiadau a gafodd eu hargymell gan y CU. Mae ein gwaith yn cynnwys ymgysylltu â Llywodraeth, y Senedd, y Gymdeithas Sifil a rhanddeiliaid eraill.
- Mae’r Adroddiad Gwladwriaeth nesaf o dan ICESCR i fod i’w gyhoeddi gan Lywodraeth y DU erbyn mis Mehefin 2021.
Mae ICESCR yn cael ei fonitro gan Bwyllgor y CU ar Hawliau Economaidd, Cymdeithasol a Diwylliannol (UN CESCR), corff sy’n cynnwys 18 o arbenigwyr annibynnol a dynnir o wladwriaethau sydd wedi cadarnhau’r cytuniad.
Mae llywodraethau’n cyflwyno adroddiadau i’r Pwyllgor hwn bob pum mlynedd. Mae’r ‘Adroddiadau Gwladwriaeth’ hyn yn esbonio’r camau a gymerwyd i weithredu’r cytuniad a sut mae’r rhain wedi effeithio ar bobl yn y DU.
Mae’r Pwyllgor hefyd yn ystyried tystiolaeth o ffynonellau eraill. Fel un o Sefydliadau Hawliau Dynol Cenedlaethol y DU (NHRIs), mae’r Comisiwn yn cyflwyno gwybodaeth i’r broses hon yn yr hyn a elwir yn ‘adroddiad cysgod’.
Mae’r Pwyllgor yn nodi ‘rhestr o faterion’ maent eisiau i’r gwladwriaethau ddarparu rhagor o wybodaeth arnynt. Gall NHRIs a chymdeithas sifil ymateb i’r materion hyn hefyd.
Yna mae’n archwilio Adroddiad Gwladwriaeth y DU a’r ymatebion i’r rhestr o faterion, ac yn cynhyrchu ei adroddiad ei hunan ag argymhellion ar gyfer gweithredu. Gelwir y rhain y ‘Sylwadau Terfynol’. Mae’n ofynnol i wladwriaethau gyhoeddi’r argymhellion hyn, gweithredu arnynt ac adrodd ar gynnydd.
Darllenwch Adroddiad Gwladwriaeth diweddarach y DU (2014).
Cyhoeddodd Pwyllgor y CU ar Hawliau Economaidd, Cymdeithasol a Diwylliannol ei sylwadau i gloi ym mis Mehefin 2016 ac amlygodd y meysydd blaenoriaeth canlynol:
- Bod unrhyw Fil Hawliau Prydeinig wedi’i anelu at hyrwyddo hawliau dynol, yn enwedig hawliau economaidd, cymdeithasol a diwylliannol
- Fframwaith rheoleiddio gwell i sicrhau bod cwmnïau sydd yn gweithredu yn y DU yn parchu hawliau economaidd, cymdeithasol a diwylliannol yn llawn
- Bod y llywodraeth yn ystyried yr effaith ar hawliau dynol yn ei gwaith datblygu rhyngwladol
- Asesiad effaith ar hawliau dynol y newidiadau diweddar i’r system trethu, yn arbennig i grwpiau sydd ar y cyrion a grwpiau sydd o dan anfantais.
- Galw am gymorth cyfreithiol rhad ac am ddim a dileu ffioedd Tribiwnlys Cyflogaeth.
- Bod y llywodraeth yn cynnal asesiad ar effaith diwygio nawdd cymdeithasol ers 2010.
Mae Rapporteurs Arbennig y CU ar Dai, Anableddau, Tlodi a Bwyd wedi ysgrifennu llythyr ar y cyd i Lywodraeth y DU ar y pryderon hawliau dynol sydd ganddyn nhw ynglŷn â Deddf Diwygio Lles a Gwaith 2016 (Ebrill 2016).
Cyhoeddodd Pwyllgor y CU ar Hawliau Economaidd, Cymdeithasol a Diwylliannol ei sylwadau i gloi ym mis Mehefin 2016 ac amlygodd y meysydd blaenoriaeth canlynol:
- Bod unrhyw Fil Hawliau Prydeinig wedi’i anelu at hyrwyddo hawliau dynol, yn enwedig hawliau economaidd, cymdeithasol a diwylliannol
- Fframwaith rheoleiddio gwell i sicrhau bod cwmnïau sydd yn gweithredu yn y DU yn parchu hawliau economaidd, cymdeithasol a diwylliannol yn llawn
- Bod y llywodraeth yn ystyried yr effaith ar hawliau dynol yn ei gwaith datblygu rhyngwladol
- Asesiad effaith ar hawliau dynol y newidiadau diweddar i’r system trethu, yn arbennig i grwpiau sydd ar y cyrion a grwpiau sydd o dan anfantais.
- Galw am gymorth cyfreithiol rhad ac am ddim a dileu ffioedd Tribiwnlys Cyflogaeth.
- Bod y llywodraeth yn cynnal asesiad ar effaith diwygio nawdd cymdeithasol ers 2010.
Mae Rapporteurs Arbennig y CU ar Dai, Anableddau, Tlodi a Bwyd wedi ysgrifennu llythyr ar y cyd i Lywodraeth y DU ar y pryderon hawliau dynol sydd ganddyn nhw ynglŷn â Deddf Diwygio Lles a Gwaith 2016 (Ebrill 2016).
Cyhoeddodd Pwyllgor y CU ar Hawliau Economaidd, Cymdeithasol a Diwylliannol ei sylwadau i gloi ym mis Mehefin 2016 ac amlygodd y meysydd blaenoriaeth canlynol:
- Bod unrhyw Fil Hawliau Prydeinig wedi’i anelu at hyrwyddo hawliau dynol, yn enwedig hawliau economaidd, cymdeithasol a diwylliannol
- Fframwaith rheoleiddio gwell i sicrhau bod cwmnïau sydd yn gweithredu yn y DU yn parchu hawliau economaidd, cymdeithasol a diwylliannol yn llawn
- Bod y llywodraeth yn ystyried yr effaith ar hawliau dynol yn ei gwaith datblygu rhyngwladol
- Asesiad effaith ar hawliau dynol y newidiadau diweddar i’r system trethu, yn arbennig i grwpiau sydd ar y cyrion a grwpiau sydd o dan anfantais.
- Galw am gymorth cyfreithiol rhad ac am ddim a dileu ffioedd Tribiwnlys Cyflogaeth.
- Bod y llywodraeth yn cynnal asesiad ar effaith diwygio nawdd cymdeithasol ers 2010.
Mae Rapporteurs Arbennig y CU ar Dai, Anableddau, Tlodi a Bwyd wedi ysgrifennu llythyr ar y cyd i Lywodraeth y DU ar y pryderon hawliau dynol sydd ganddyn nhw ynglŷn â Deddf Diwygio Lles a Gwaith 2016 (Ebrill 2016).
Cyhoeddodd Pwyllgor y CU ar Hawliau Economaidd, Cymdeithasol a Diwylliannol ei sylwadau i gloi ym mis Mehefin 2016 ac amlygodd y meysydd blaenoriaeth canlynol:
- Bod unrhyw Fil Hawliau Prydeinig wedi’i anelu at hyrwyddo hawliau dynol, yn enwedig hawliau economaidd, cymdeithasol a diwylliannol
- Fframwaith rheoleiddio gwell i sicrhau bod cwmnïau sydd yn gweithredu yn y DU yn parchu hawliau economaidd, cymdeithasol a diwylliannol yn llawn
- Bod y llywodraeth yn ystyried yr effaith ar hawliau dynol yn ei gwaith datblygu rhyngwladol
- Asesiad effaith ar hawliau dynol y newidiadau diweddar i’r system trethu, yn arbennig i grwpiau sydd ar y cyrion a grwpiau sydd o dan anfantais.
- Galw am gymorth cyfreithiol rhad ac am ddim a dileu ffioedd Tribiwnlys Cyflogaeth.
- Bod y llywodraeth yn cynnal asesiad ar effaith diwygio nawdd cymdeithasol ers 2010.
Mae Rapporteurs Arbennig y CU ar Dai, Anableddau, Tlodi a Bwyd wedi ysgrifennu llythyr ar y cyd i Lywodraeth y DU ar y pryderon hawliau dynol sydd ganddyn nhw ynglŷn â Deddf Diwygio Lles a Gwaith 2016 (Ebrill 2016).
Weithiau mae Pwyllgor y CU ar Hawliau Economaidd, Cymdeithasol a Diwylliannol yn cyhoeddi sylwadau cyffredinol sy’n esbonio sut y gweithredir yr ICESCR mewn sefyllfaoedd arbennig. Gallwch ganfod y sylwadau cyffredinol hyn ar y wefan CU.
Diweddarwyd ddiwethaf: 19 Mar 2018